سورگوم

مقدمه سورگوم

اهميت گياهان علوفه اي بر كمتر كسي پوشيده است.توليدات گياهان علوفه اي يا بطور عام علوفه گرچه به عنوان غذاي دام و طيور معروف است ولي غير مستقيم به غذاي انسان مربوط مي شود. تعدد فرآورده هاي دامي و نقش آنها در تغذيه و ساير نيازمنديهاي انسان، جايگاه خاص گياهان علوفه اي را نشان مي دهد. اشتغال زائي پرورش دام، طيور، زراعت گياهان علوفه اي و صنايع وابسته به فراورده هاي آنها، خيلي زياد است و زماني كه به بررسي تك تك آنها پرداخته شود اهميت اين گياهان بيش از پيش معلوم مي گردد. گياهان زيادي جهت توليد علوفه كشت مي گردد كه در بين آنها دو خانواده غلات و لگومينوز معروف تر از بقيه هستند. در بين گياهان علوفه اي خانواده غلات، سورگوم علوفه اي با توجه به ظرفيت توليد بالا، سازگاري با شرايط اقليمهاي مختلف و نحوه مصارف گوناگون جايگاه خاصي دارد. 

مناطق مناسب كشت سورگوم در ایران

سورگوم با شرايط آب و هوايي ايران بخصوص مناطق گرم و خشك و معتدل آن سازگاري خوبي دارد .در مناطق مرطوب با استفاده از ارقام مناسب و درمناطق سرد با رعايت تاريخ كاشت در اواخر بهار و اوايل تابستان کاشت آن امكان پذير است .آزمايشات نشان مي دهد سورگوم علوفه اي در اكثر مناطق ايران از قبيل كرج ، اراك ، ورامين ، شاهرود ، مشهد ، نيشابور ، بيرجند ، سيستان ، بلوچستان ، هرمزگان ، بوشهر ، كرمان ، يزد ، شيراز ، اصفهان ، خرم آباد ، كرمانشاه ، اروميه ، ميانه ، قزوين ، زنجان ، مغان ، گيلان ، گرگان ، ساري و مناطق مشابه با استفاده از ارقام و واريته هاي مناسب و رعايت تاريخ كاشت قابل كشت است .

موقعیت سورگوم در جهان

سورگوم زراعي با نام علمي Sorghum bicolor (L.) Moench گياهي از خانواده غلات است كه همزمان با ساير غلات حدود سه هزار سال قبل از ميلاد مسيح اهلي شده است (Dogget 1988).  سورگوم از نظر اهميت بين غلات در دنيا بعد از گندم،‌ برنج، ذرت و جو در مقام پنجم قرار دارد . سطح زير كشت سورگوم در جهان حدود 7/43  ميليون هكتار است (FAO, 2007). بيشترين سطح زير كشت آن در هندوستان بيش از 10 ميليون هكتار است. سطح زير كشت آن در ايران در سال 1365  حدود 6000 هكتار گزارش شده است و در حال حاضر سطح زير كشت آن حدود 40000 هكتار مي باشد(Fouman Ajirlou,  2000). سورگوم بومي قاره افريقا و جنوب آسياست و از قديم الايام در ايران وجود داشته و در خاور ميانه بعد از كشور يمن بيشترين توده بومي به تعداد 421 توده از ايران جمع آوري شده است (Dahlberg, et al., 1995).

موقعیت سورگوم در ایران

سورگوم با شرايط آب و هوايي ايران بخصوص مناطق گرم، گرم و خشك و معتدل آن سازگاري خوبي دارد ( فومن اجيرلو، 1389 و كريمي، 1376) . اين گياه در مقايسه با ذرت داراي سيستم ريشه اي افشان خيلي وسيع است كه در حجم زيادي از خاك نفوذ كرده و رطوبت بيشتري جذب مي كند.  اين گياه جهت رشد و نمو نسبت به ساير غلات به آب كمتري نياز دارد. رشد سورگوم در دوره خشك در مواجه با كم آبي متوقف مي شود و با شروع بارندگي يا آبياري، دوباره شروع مي شود. اين گياه رطوبت بيش از حد را نيز بهتر از ساير غلات منهاي برنج تحمل مي كند. مخصوصا” در مقايسه با ذرت كه در زيادي آب در پاي بوته از بين مي رود ولي سورگوم در چنين شرايطي، گرچه مطلوب نيست به رشد خود ادامه مي دهد . سورگوم تحمل نسبتا” خوبي به شوري آب و خاك، خشكي و مسموميت آلومينيوم دارد.