عامل بيماري قارچي از قارچ­ هاي بازيديوميست به­ نام Tilletia indica (مترادف Neovossia indica) است.

علامت ­هاي بيماري:

علامت­ هاي ظاهري اين بيماري شبيه سياهك­ هاي پنهان است ولي تفاوت آن با سياهك پنهان معمولي در آن است كه تمام سنبله ­هاي يك بوته­ ي گندم و نيز تمام بذر­هاي يك سنبله به سياهك آلوده نمي ­شوند بلكه تعدادي از بذر­هاي يك سنبله به ­طور نامنظم و با درجه­ هاي مختلف آلودگي به سياهك مبتلا مي­ شوند. سنبله­ هاي آلوده در مزرعه از سنبله­ هاي سالم قابل تشخيص نيستند و تنها موقعي كه بذرها از سنبلچه­ ها خارج شده باشند آلودگي آن­ها قابل ديدن است. ميزان آلودگي در بذر به­ طور معمول از يك نقطه­ ي كوچك ( براي نمونه نوك بذر) تا حدود يك سوم طول و عرض بذر است و گاهي در شرايط خيلي مساعد ممكن است تمام قسمت يك بذر به سياهك آلوده شود كه اين حالت كم­تر اتفاق مي ­افتد.

گفتني است كه در آلودگي­ هاي متوسط به­ طور معمول جنين بذر سالم باقي مي­ ماند و فقط در آلودگي­ هاي شديد جنين بذر صدمه مي­ بيند. از خصوصيات ديگر اين بيماري ممكن است كه بذور آلوده همانند سياهك پنهان معمولي بوي بد ماهي مانده دهند.

براي تعيين درجه­ ي آلودگي و واكنش ارقام و لاين­ هاي گندم نسبت به بيماري سياهك ناقص بايستي بعد از رسيدن فيزيولوژيكي گندم، چندين سنبله (كمينه 10 سنبله) از هر پلات آزمايشي كه در­گذشته آلودگي مصنوعي به­ صورت يكسان در آن­ها صورت گرفته باشد برداشت و هر يك از سنبله­ ها به صورت جداگانه و به آرامي خرد و سپس دانه­ هاي سالم و آلوده­ ي آن­ها را جداگانه شمارش شود. با توجه به تعداد دانه­ هاي آلوده از مجموع دانه ­هاي شمارش شده و در­ نظر ­گرفتن درجه ­ي آلودگي آن­ها واستفاده از فرمول زير ضريب آلودگي تعيين شود(Aujla et al., 1989).

CI= (N1×D1+N2×D2+N3×D3+N4×D4)100/ T

CI = ضريب آلودگي

N1 تا N4 = تعداد دانه­ ي آلوده

D1 تا D4 = درجه­ هاي آلودگي دانه ­هاي آلوده

T = مجموع دانه ­هاي آلوده و سالم شمارش شده

 

درجه ­هاي آلودگي بر اساس مقياس 1 تا4 (Aujla et al., 1989) تعيين مي­ شود. در آلودگي درجه­ي 1 مقدار 25% از هر دانه آلوده است. به همين ترتيب در آلودگي­ هاي درجه­ هاي 2 تا 4 مقادير 50%، 75% و 100% از هر دانه به سياهك مبتلا است . براي نمونه اگر در مخلوط 600 بذر سالم و آلوده 100 عدد بذر با درجه آلودگي 1، 80 عدد بذر با درجه­ ي آلودگي 2، 60 عدد بذر با درجه­ ي آلودگي 3 و 65 عدد بذر با درجه­ ي آلودگي 4 باشد ضريب آلودگي طبق فرمول برابر با عدد 41 /19 خواهد بود.

CI= (100 ×0.25+80×0.50+60×0.75+65×0.100)100/600

CI=19.41

   با استفاده از ضريب آلودگي مي­توان مطابق جدول 1 واكنش ارقام گندم به بيماري سياهك ناقص را مشخص كرد.