ﺗﻮﻗﻒ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﻨﺪم ﯾﺎ ﺷﮑﺮ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻣﻌﻘﻮل ﻧﯿﺴﺖ/ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻗﻄﺮه آب ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﮐﺮد.
ﻣﺤﺴﻦ ﺟﻼلﭘﻮر، رﺋﯿﺲ ﺳﺎﺑﻖ اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ اﯾﺮان ﮔﻔﺖ: ﺗﻮﻗﻒ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﻨﺪم ﯾﺎ ﺷﮑﺮ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و ﺣﺬف ﺣﺠﻢ زﯾﺎدي از ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت، ﻣﻌﻘﻮل ﻧﯿﺴﺖ. زﯾﺮا ﻏﯿﺮ از اﻣﻨﯿﺖ و اﻣﻨﯿﺖ ﻏﺬاﯾﯽ، ﺑﺎﯾﺪ اﺷﺘﻐﺎل ﻫﻢ دﯾﺪه ﺷﻮد اﻣﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ
ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺑﻬﺮهوري، ﺣﻔﻆ ﻣﻌﻘﻮل آبﻫﺎي ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ، ﮐﺎرآﻣﺪي و ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺮداﺷﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ آب، اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد. ﭘﺎي ﺻﺤﺒﺖ ﻣﺤﺴﻦ ﺟﻼلﭘﻮر، رﺋﯿﺲ ﺳﺎﺑﻖ اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ اﯾﺮان، ﻧﺸﺴﺘﻪاﯾﻢ. ﮔﭗ و ﮔﻔﺘﯽ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ داﺷﺘﯿﻢ و ﻧﻈﺮ او را در ﻣﻮرد اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺟﻮﯾﺎ ﺷﺪﯾﻢ. ﺟﻼلﭘﻮر ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ در دﻧﯿﺎي اﻣﺮوز ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﺪارد. ﭼﺮا ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت از روزﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﯾﺪه ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻣﺎ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل او ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ در ﺑﺮﺧﯽ از ﺣﻮزهﻫﺎ ﺑﺎور دارد. از ﺟﻤﻠﻪ آن ﻫﺎ، ﺣﻮزهﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ و اﻣﻨﯿﺘﯽ اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺑﺤﺚ اﻣﻨﯿﺖ ﻏﺬاﯾﯽ، ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﺼﻮل، ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ و ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ، در ﺧﺼﻮص ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ ﺣﯿﺎﺗﯽﺗﺮ و اﻣﻨﯿﺘﯽﺗﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮕﺎﻫﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. او اﻋﺘﻘﺎد دارد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﻮد ﮐﻪ آﯾﺎ آب ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﻠﯽ ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ و ﺑﺮاي اﻣﻨﯿﺖ ﮐﺸﻮر اﻫﻤﯿﺖ دارد، ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮي اﺳﺖ ﯾﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺸﺎورزي؟ ﺟﻼلﭘﻮر ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي اﯾﺪه ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ، ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ در آن ﻫﺎ وﺟﻮد دارد و ﺑﺎﯾﺪﻫﺎ و ﻧﺒﺎﯾﺪﻫﺎي ورود ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ
ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ را ﺑﯿﺎن ﮐﺮده ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از آﻧﭽﻪ در اﺗﺎق ﺗﻬﺮان آﻣﺪه اﺳﺖ، ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﺪ.
***
آﯾﺎ اﯾﺪه ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ در ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺶﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﯾﺪه درﺳﺘﯽ اﺳﺖ؟
ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮد. اول، اﻣﺮوز در دﻧﯿﺎ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻧﺪارد. زﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ارﺗﺒﺎط ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ. اﻣﺮوزه وﻗﺘﯽ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﻢ، ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﯿﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺎ را ﺑﺒﯿﻨﺪ. ارﺗﺒﺎط ﮐﺎري و ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮل، ﮐﺎﻻ و ﺗﻮﻟﯿﺪات در ﻟﺤﻈﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ. ﭘﺲ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺸﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ 50 ﯾﺎ ﺣﺘﯽ 30 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ اﺳﺖ و از آن زاوﯾﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ. ﻣﻦ اﻋﺘﻘﺎد دارم ﮐﻪ دﻫﻪ آﯾﻨﺪه، ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺎل 1400 ﺑﻪ ﺑﻌﺪ، اﯾﻦ ﻧﮕﺎه در ﮐﺸﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺪاوم ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ در ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﻪ وﺿﻌﯿﺘﯽ داﺷﺘﯿﻢ و در آﯾﻨﺪه ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﺧﻮاﻫﯿﻢ رﺳﯿﺪ. ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻣﺮوز ﮐﺸﻮر در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ، ارﺗﺒﺎﻃﺎت، ﺗﻮﻟﯿﺪ، وﺿﻌﯿﺖ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ و ﺳﻄﺢ ﺳﻮاد ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ 50 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ، ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﭼﻨﺪ ﻗﺮن. در 5 ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ. در اواﯾﻞ دﻫﻪ 90 ﺑﺴﯿﺎري از اﻓﺮاد ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺗﺠﺎري و ﻣﺮاﮐﺰ ﺧﺮﯾﺪ ﺑﺰرگ دﻧﯿﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و اﻣﺮوزه ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﺳﺎل 1400، ﺑﯿﺶ از 5 درﺻﺪ از ﻣﺮاودات ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ در ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎزي ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد. اﮔﺮ ﯾﮏ روز ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎل 2020 ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ 10 درﺻﺪ از ﻣﺎلﻫﺎي دﻧﯿﺎ و در 30 ،2025 درﺻﺪ و در 50 ،2030 درﺻﺪ از ﻣﺎلﻫﺎي دﻧﯿﺎ، ﮐﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﻫﺎ در آن ﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده و ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ، ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺼﻮر اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﻮد. اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز در ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎزي اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ آن در دﻧﯿﺎ آﻣﺎزون و ﻋﻠﯽﺑﺎﺑﺎ و در اﯾﺮان دﯾﺠﯽﮐﺎﻻ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي اﯾﻦﭼﻨﯿﻨﯽ اﺳﺖ، ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ در ﺣﺎل وﻗﻮع اﺳﺖ. اﯾﻦ روﻧﺪ و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ وﺻﻞ ﺷﺪن ﺗﻤﺎم ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﺠﺎرت، ﮐﻪ اﻣﺮوز 90 درﺻﺪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﻧﯿﺎ در اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻋﻤﻼ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ را از ﻓﻀﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺳﺎﻗﻂ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻣﺎ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﯿﺘﯽ و دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻏﯿﺮاﻗﺘﺼﺎدي، ﺷﺎﯾﺪ ﻫﻨﻮز ﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﺮد.
ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﯿﺘﯽ و ﻏﯿﺮاﻗﺘﺼﺎدي ﭼﯿﺴﺖ؟
ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل اﮔﺮ در دﻓﺎع از ﮐﺸﻮر و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎي دﻓﺎﻋﯽﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﺮوﯾﻢ، ﻧﮕﺎه درﺳﺘﯽ اﺳﺖ، زﯾﺮا در زﻣﺎن ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت، ﻣﺎ در ﻣﺤﺬورﯾﺖ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ. در ﺑﺤﺚ اﻣﻨﯿﺖ ﻏﺬاﯾﯽ، ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻮع ﻣﺤﺼﻮل، ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ و ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ، در ﺧﺼﻮص ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ ﺣﯿﺎﺗﯽﺗﺮ و اﻣﻨﯿﺘﯽﺗﺮ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻧﮕﺎه را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ و اﯾﻦ ﻧﮕﺎه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺎﻣﻞ و ﻗﺎﺑﻞ دﻓﺎع اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل در ﻣﺤﺼﻮل ﮔﻨﺪم ﺧﻮدﮐﻔﺎ ﺷﺪهاﯾﻢ. اﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ. در روزﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﻧﺸﺴﺘﯽ در ﺧﺼﻮص اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﺷﮑﺮ در اﺗﺎق ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ. اﻣﺮوز 75 درﺻﺪ ﺷﮑﺮ ﮐﺸﻮر در داﺧﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد و ﮐﻤﺘﺮ از 25 درﺻﺪ ﺑﺎ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﯾﻢ. در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در دﻫﻪﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﺑﯿﺶ از 75 درﺻﺪ ﻧﯿﺎز ﮐﺸﻮر از واردات اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻣﯽﺷﺪ. اﻣﺮوزه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﮔﻨﺪم و ﺷﮑﺮ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎﻻي اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ، ﺑﺎ ﭼﻪ ﺷﺮاﯾﻂ، ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﭼﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﻃﺮز ﻓﮑﺮ ﯾﮏ ﻧﮕﺎه ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ. اﮔﺮ ﻣﺎ ﮔﻨﺪم را ﺑﻪ روﺷﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ از ﮐﺸﺖ دﯾﻢ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﯾﺎ ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮑﻨﯿﻢ، ﺧﯿﻠﯽ ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ؛ وﻟﯽ وﻗﺘﯽ در ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻘﺎط ﮐﺸﻮر، ﮔﻨﺪم ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻫﺮﮔﺰ آن ﻫﺎ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﻨﯿﻢ، ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ. در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ داد ﮐﻪ آﯾﺎ آب ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﻠﯽ ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ و ﺑﺮاي اﻣﻨﯿﺖ ﮐﺸﻮر اﻫﻤﯿﺖ دارد، ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮي اﺳﺖ ﯾﺎ ﮔﻨﺪﻣﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ روﺷﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؟ ﻣﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎره ﮐﺮدم، ﮐﺸﻮري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺧﺎك ﭘﻬﻨﺎور اﺳﺖ و ﺗﻮان ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺤﺼﻮﻻت را در اﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن و 650 ﻫﺰار ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ دارد، ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻗﻄﺮه آب ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﮐﻨﺪ. ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ازاي ﻣﺼﺮف اﯾﻦ ﮔﻨﺠﯿﻨﻪ ﻣﻠﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد، ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ، ﻋﻘﻼﻧﯽ، اﻣﻨﯿﺘﯽ، ﻋﻠﻤﯽ و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﻫﺴﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺑﺤﺚ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺸﺎورزي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آب، ﺧﺎك و ﻫﻮا را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻌﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎك و آب و ﻫﻮاي ﮐﺸﻮر ﺻﺪﻣﻪاي وارد ﻧﮑﻨﺪ. ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ را در ﮐﺸﻮر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﯿﻢ.
ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﮐﺸﻮر ﮐﻢآﺑﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ، ﺑﻪﺟﺎي ﮐﺸﺖ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ واردات آن ﻫﺎ ﺑﺮوﯾﻢ. ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ در اﯾﻦﺑﺎره ﭼﯿﺴﺖ؟
اﯾﻦ ﻧﮕﺎه ﻣﺜﺒﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﻬﺖ اﺻﻼح اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ. در دﻫﻪﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ، ﻗﺼﺪ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺘﯽ داﺷﺘﯿﻢ. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ 75 درﺻﺪي ﺷﮑﺮ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﮐﺸﻮر در داﺧﻞ، اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل 80 ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ آب، 220 ﮔﺮم ﺷﮑﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ، وﻟﯽ اﻣﺮوزه ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ آب، 600 ﮔﺮم ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﺮ دارﯾﻢ. ﭘﺲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﺖ، ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از آب و ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺑﻬﺮهوري ﭘﯿﺶ ﻣﯽروﯾﻢ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﮕﺎه ﺳﯿﺮ اﻧﺠﺎم ﮐﺎر، ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ. از ﻃﺮﻓﯽ ﺗﻮﻗﻒ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﻨﺪم ﯾﺎ ﺷﮑﺮ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و ﺣﺬف ﺣﺠﻢ زﯾﺎدي از ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت، ﻣﻌﻘﻮل ﻧﯿﺴﺖ. زﯾﺮا ﻏﯿﺮ از اﻣﻨﯿﺖ و اﻣﻨﯿﺖ ﻏﺬاﯾﯽ، ﺑﺎﯾﺪ اﺷﺘﻐﺎل ﻫﻢ دﯾﺪه ﺷﻮد. اﻣﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺑﻬﺮهوري، ﺣﻔﻆ ﻣﻌﻘﻮل آبﻫﺎي ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ، ﮐﺎرآﻣﺪي و ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺮداﺷﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ آب، اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد. در ﺳﻪ ﺳﺎل آﺧﺮ وزارت ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزي در دوﻟﺖ ﯾﺎزدﻫﻢ، اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮهوري آب ﮐﺸﺎورزي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﺎﻻﻧﻪ 6 درﺻﺪ ﯾﻌﻨﯽ در ﺳﻪ ﺳﺎل 18 درﺻﺪ از آب ﮐﺸﺎورزي ذﺧﯿﺮه ﺷﺪ. اﻣﺎ در ﻣﺠﻤﻮع، ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﺸﻮر، ﺧﺼﻮﺻﺎ در دو دﻫﻪ اول اﻧﻘﻼب، ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎ ﮐﻪ اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺑﺸﺮ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺻﺪﻣﻪ زده اﺳﺖ. ﻣﺎ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ آب، ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎك، اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ و ﻓﻀﺎي زﻧﺪﮔﯽ ﻫﻢ ﺻﺪﻣﻪ زدهاﯾﻢ. اﻣﺮوز ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﭼﻮن رﯾﺰﮔﺮدﻫﺎ، ﺧﺸﮏ ﺷﺪن درﯾﺎﭼﻪ اروﻣﯿﻪ، ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪن آبﻫﺎي ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ، ﻧﺎﺑﻮدي ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ و ﻧﺸﺴﺖ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺧﺎك ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﻫﻤﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﻣﺸﮑﻼت زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪهاﻧﺪ. ﻣﺎ ﺑﺎ ﮐﺸﻮر ﻃﻮري ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ دارﯾﻢ، در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ ﻫﺎ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ اﺳﺖ. ﺑﺴﯿﺎري از اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن و ﻓﻌﺎﻻن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ در ﻫﻤﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ اﻣﮑﺎن ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻞ را ﻧﺪارﯾﻢ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺮوﯾﻢ. اﻣﺮوزه از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﻋﺒﻮر ﮐﺮدهاﯾﻢ. ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ وﺟﻮد ﻣﺸﮑﻼت را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ و آن ﻫﺎ را ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻨﯿﻢ. در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت در 10 ﺳﺎل آﯾﻨﺪه اﯾﻦ اﻣﮑﺎن ﻫﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد.
ﭼﻨﯿﻦ اﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ در ﺧﺼﻮص ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ از ﮐﺠﺎ ﻧﺸﺌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟
ﺑﻪ ﺟﺮﺋﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺴﯿﺎري از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻣﺎ در دﻫﻪ ﻧﺨﺴﺖ اﻧﻘﻼب، ﺑﻪ ﺳﻪ دﻟﯿﻞ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ.
اول اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎ در ﺑﺴﯿﺎري از زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢاﻃﻼع، ﮐﻢﺗﺠﺮﺑﻪ و ﮐﻢداﻧﺶ ﺑﻮدﯾﻢ. ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﭘﯿﺶ از اﻧﻘﻼب ﻫﯿﭻ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و اﺳﺘﺮاﺗﮋياي ﺑﺮاي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﻘﻼل ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ و ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﮕﺎه ﺗﻨﺪ و ﺑﻐﺾآﻟﻮدي ﮐﻪ ﺑﻪ رژﯾﻢ ﻗﺒﻞ داﺷﺘﯿﻢ، از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ آن دوره ﻫﻢ ﺑﻬﺮه ﻧﺒﺮدﯾﻢ. اﻣﺎ اﻣﺮوز دارﯾﻢ ﺑﺴﯿﺎري از آن ﻫﺎ را دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﻣﯽآورﯾﻢ. دوم اﯾﻨﮑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺮاي ﮐﺸﻮر ﺑﻮد و ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮو، ﺑﻮدﺟﻪ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺎ ﺻﺮف ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﯽﺷﺪ. ﻋﻤﻼ ﺳﺎلﻫﺎي زﯾﺎدي ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ داﻧﺶ ﻧﻮ ﮐﺴﺐ ﮐﻨﯿﻢ. ﺳﻮم ﻫﻢ اﺳﺘﻘﺮار ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮد. ﺑﻌﺪ از 2500 ﺳﺎل ﻧﻈﺎم ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﻣﺎ زﯾﺮﺑﻨﺎي ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري را ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ و ﭘﺎﯾﻪرﯾﺰي آن ﮐﺎر ﺳﺎده اي ﻧﺒﻮد. ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻣﺮدمﺳﺎﻻري دﯾﻨﯽ در دﻫﻪ اول اﻧﻘﻼب و ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﮐﺎر ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻮد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ داﺷﺘﯿﻢ، ﺗﺼﻤﯿﻤﺎﺗﯽ در آن دوره ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺸﮑﻼت اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﻫﺎ اﺳﺖ. ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﻧﭙﺮداﺧﺘﯿﻢ. ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ، ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ و اﻗﻠﯿﻢ، ﺑﻪ ﺳﺪﺳﺎزي ﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ. ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوزه وﺟﻮد دارد، اﺻﻼ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﻗﺺ و ﺑﺪون ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ، ﺑﺪون ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت و ﻧﮕﺎه ﺟﺎﻣﻊ و ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ از ﻧﻈﺮ اﻗﻠﯿﻤﯽ، ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ، ﺗﺎرﯾﺨﯽ، اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ، اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ. اﻟﺒﺘﻪ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار دادن ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎ ﮐﺎر ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺨﺘﯽ اﺳﺖ. ﻣﺎ در ﻫﻤﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﻄﻌﯽ و ﺟﺰﯾﺮهاي ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﯾﻢ و ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺸﮑﻼت اﻣﺮوزه ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ.
در ﻣﻮرد ﺻﻨﻌﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ اﯾﺪهﻫﺎي ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮدرو اﯾﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ.
ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺸﻮري از 20 اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺰرگ دﻧﯿﺎ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎﯾﺪﻫﺎ و ﻧﺒﺎﯾﺪﻫﺎﯾﻤﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒﻧﺸﺪه اﺳﺖ. ﻣﻦ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﮔﻔﺘﻪام ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪﻫﺎي ﻣﺎ از ﺑﺎﯾﺪﻫﺎﯾﻤﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪارﯾﻢ. در ﻃﻮل ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﻪ در ﭼﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯾﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ ورود ﮐﻨﯿﻢ و ﺗﻮان و ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﺪارﯾﻢ، ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ اﯾﻢ. ﻫﻤﻪ ﻗﻄﺐﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي دﻧﯿﺎ، ﺣﺪاﻗﻞ 10 و ﺣﺪاﮐﺜﺮ 20 ﻣﻮﻟﻔﻪ در اﻗﺘﺼﺎدﺷﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده و روي آن ﻫﺎ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪهاﻧﺪ. اﻣﺮوز در ﮐﺸﻮر در ﻫﻤﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ، ﺻﻨﻌﺘﯽ، ﺧﻮدروﺳﺎزي، ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ، ﻓﻮﻻد، ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﮐﺸﺎورزي و… ورود ﮐﺮدهاﯾﻢ. ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران دارﻧﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﻮر ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮐﺪام اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎ و ﺑﺎﯾﺪﻫﺎ و ﻧﺒﺎﯾﺪﻫﺎﺳﺖ. ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ اﻗﺘﺼﺎد از اﯾﻦ 20 اﻗﺘﺼﺎد ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ در ﺑﺤﺚ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺑﺎﯾﺪ و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﺪارﯾﻢ. ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ، در ﺑﺮﺧﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻋﻨﻮان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ؛ در ﺑﻌﻀﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ ﺗﺎ 50 درﺻﺪ و در ﺑﺮﺧﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ 100 درﺻﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﺧﺎرﺟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺎ اﺻﻼ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰياي ﻧﺪارﯾﻢ.
ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ در ﮐﺸﻮر اﺟﺮا ﺷﻮد، ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﻣﻨﻮ در اﺧﺘﯿﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار ﺧﺎرﺟﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد.
ﻣﺎ در اﺗﺎق اﯾﺮان اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮدﯾﻢ. ﭘﯿﺶ از ورود ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار اﻣﮑﺎﻧﺎت را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ و ﺑﺮاﺳﺎس آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ. اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺟﺎﻣﻊ در ﮐﺸﻮر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد و اﺗﺎق ﻫﻢ در آن ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. وزارتﺧﺎﻧﻪ، ﻣﺠﻠﺲ، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﭘﺬﯾﺮ دﺧﯿﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل اﮔﺮ اﻣﺮوز در اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﻫﺮ 23 ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﺳﺘﺎن ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ را دارﻧﺪ. درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﮐﻞ اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﻓﻘﻂ ﺳﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻮﻻد دارﻧﺪ. اﯾﻦ اﺗﻔﺎق زﻣﺎﻧﯽ رخ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻨﻄﻘﻪاي و اﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ.
ﯾﮑﯽ از ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺟﺮا ﻣﯽﺷﺪ، ﺑﺤﺚ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﺑﻮد. اﻣﺎ اﻣﺮوز ﺷﺎﻫﺪ آن ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. آﯾﺎ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﮐﻨﻮﻧﯽ دارد؟
ﻧﻤﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﺧﻮب اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﺪ. ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺼﻮل را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد. ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ اﯾﺪه آﻗﺎي ﻋﺎﻟﯿﺨﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از 40 ﺳﺎل ﮐﻪ آن دوره را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ، ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ دﻫﻪاي ﮐﻪ رﺷﺪ دورﻗﻤﯽ، ﺗﻮرم زﯾﺮ 5 درﺻﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار داﺷﺘﻪاﯾﻢ ﻫﻤﺎن دوره اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز آﺛﺎرش ﻫﺴﺖ. ﻣﺒﻨﺎي ﮐﺎر اﯾﺸﺎن اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺼﺮف و در ﺳﺒﺪ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﺮدم را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﻧﺪ. ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﯿﺶ از 90 درﺻﺪ آن ﻫﺎ از ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ وارد ﻣﯽﺷﺪ. ﻋﻤﻼ ﺗﻮﻟﯿﺪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ. اﯾﺸﺎن واردﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﮐﺎﻻ را دﻋﻮت ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ از اﻻن ﺗﺎ ﺳﻪ ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﻰدﻫﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎﻻ را ﻓﻘﻂ ﺷﻤﺎ وارد ﮐﻨﯿﺪ، ﺗﻌﺮﻓﻪ ﮔﻤﺮﮐﻰ را ﮐﻢ ﻣﻰﮐﻨﻢ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﺮاى واردات ﺷﻤﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﮐﻨﻢ، اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از 3 ﺳﺎل 30 درﺻﺪ و ﻇﺮف 5 ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ 50 درﺻﺪ آن ﮐﺎﻻ را در ﮐﺸﻮر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﯿﺪ. در ﻃﻮل دوره ﻫﻔﺖﺳﺎﻟﻪ وزارت آﻗﺎى ﻋﺎﻟﯿﺨﺎﻧﻰ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﭘﺎﯾﻪﮔﺬارى ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از آن ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ. اﯾﻦ ﯾﻌﻨﻰ ﻣﺎ در ﻣﻘﻄﻌﻰ ﻣﻮﻧﺘﺎژ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﯿﻢ وﻟﻰ ﻧﻪ ﺑﺮاى ﻫﻤﯿﺸﻪ. اﻣﺮوزه در ﺑﻌﻀﻰ ﮐﺎﻻﻫﺎ اﻣﮑﺎن ﮐﺎر و رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ دﻧﯿﺎ را ﻧﺪارﯾﻢ. ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ ﺻﻼح ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮل را در ﮐﺸﻮر اﺣﺪاث ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﮐﻨﯿﻢ. در ﺑﻌﻀﻰ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻫﻢ ﻫﺰﯾﻨﻪﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﯾﺪ از ﮐﺎﻻى آﻣﺎده اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ. اﻣﺮوزه ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻠﯿﻘﻪ، ﻋﻼﯾﻖ و اﻓﮑﺎر ﺧﻮدﻣﺎن ﮐﺎرى اﻧﺠﺎم دﻫﯿﻢ، ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮى ﮐﻨﯿﻢ. ﺑﺎﺑﺪ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﭼﻪ روﺷﯽ ﺑﺮاى ﮐﺸﻮر ﺳﻮد، ﻣﻨﻔﻌﺖ، ارزآورى، ﺑﺎزده و اﺷﺘﻐﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد و ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻫﺎ در ﮐﻨﺎر ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دﯾﺪه ﺷﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻮﻧﺘﺎژ، ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ و ﻫﻢ ﺧﻮب ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺎﯾﺪ از ﮐﺎرى ﮐﻪ در دﻫﻪ 40 اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﻧﺘﯿﺠﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه، اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ. در آن زﻣﺎن اﻧﻘﻼﺑﻰ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺸﻮر اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد و زﻣﯿﻨﻪ اﺣﺪاث ﺑﺴﯿﺎرى از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﻣﺎ در ﻫﻤﺎن دﻫﻪ 40 اﯾﺠﺎد ﺷﺪ. اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژى ﭘﯿﺶ ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ. ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﻪروز ﻧﺸﺪن ﻣﺸﮑﻼﺗﻰ اﯾﺠﺎد ﺷﺪ. اﻣﺮوزه ﭘﺎﯾﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻌﺪن، ﺻﻨﻌﺖ و ﮐﺸﺎورزى ﺑﺎﺷﺪ.
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺎ در ﭼﻪ ﺻﻨﺎﯾﻌﻰ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﻰ دارﯾﻢ؟
ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﻰﮐﻨﻢ در ﭼﻨﺪ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺧﯿﻠﻰ ﺧﻮب وارد ﺷﻮﯾﻢ و ﺣﺘﻰ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻫﻢ ﭘﻮﺷﺶ دﻫﯿﻢ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل در ﺣﻮزه دارو، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮآورىﻫﺎ، ﻋﻠﻢ، داﻧﺶ، ﺗﺨﺼﺺ و ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻﺗﻰ ﮐﻪ وﺟﻮد دارد، ﮐﺎﻣﻼ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاى 80 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺸﻮر، ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاى 400 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ. ﻧﯿﺎز داروﯾﯽ دﻧﯿﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﻰ و اﻣﺮاض و ﺑﯿﻤﺎرىﻫﺎ روز ﺑﻪ روز در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮم اﯾﻦ اﻣﮑﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ دارو ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻫﺪف اﻗﺘﺼﺎدى در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺑﺤﺚ ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﻰ ﮐﻪ در اﯾﺮان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد، ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎزار داﺧﻞ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻨﻄﻘﻪ و در ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻮارد ﺑﺎزار دﻧﯿﺎ را ﻫﻢ ﻫﺪف ﻗﺮار دﻫﯿﻢ. اﻣﺎ در ﺑﺤﺚ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﻰﮐﻨﻢ در ﻫﯿﭻ زﻣﯿﻨﻪاى ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﯿﻢ و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﻫﺪر دﻫﯿﻢ. ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮدش را ﺑﺎ دﻧﯿﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﮐﻨﺪ و ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دﻫﺪ. اﮔﺮ ﻓﻀﺎ را ﺑﺎز ﺑﮕﺬارﯾﻢ، ﺧﻮد ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻰ راه و ﭼﺎه ﮐﺎر ﺧﻮدش را ﻣﻰداﻧﺪ. ﺧﻮدش ورود ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻗﻄﻌﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎ را ﻣﻬﯿﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺗﺤﻤﯿﻞ، ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت اﺟﺒﺎرى و ﺑﻌﻀﻰ ﺗﻌﺼﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدى را ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﯾﻢ.
