گندم نان رقم چمران (Atilla-50 Y)
این رقم در سال 1376 طی شش سال آزمايش های به نژادي مؤسسه ی تحقيقات اصلاح و تهيه ی نهال بذر در پنج ايستگاه هماقليم گرم وخشك كشور (داراب، اهواز، دزفول، زابل و خرمآباد) با منشا مركز تحقيقات بين المللي گندم و ذرت(CIMMYT) معرفي شد. گندم چمران پس از بروز همه گيري زنگ زرد در گندم فلات و شكسته شدن مقاومت آن، با هدف جايگزيني با اين رقم براي كاشت در مناطق گرم وخشك وارد چرخه ی تكثير بذر شد؛ اما به دليل دارا بودن طيف سازگاري وسيع اقليمي، در بیشتر مناطق گندمكاري مناطق گرم تا معتدل کشور توسعه يافت به گونه اي كه در اغلب سال ها بيشترين سطح زير كشت گندم كشور را به خود اختصاص داد. متاسفانه مقاومت اين رقم در سالهاي اخير نسبت به زنگ زرد شكسته شده است و در جمله ارقام حساس محسوب ميشود. لذا در مناطقي كه شرايط محيطي براي ظهور و گسترش زنگ زرد فراهم است، مي بايست از ارقام مقاوم و متحمل به اين بيماري استفاده كرد.
بعضی از ويژگيهاي گیاهی و زراعی گندم نان رقم چمران:
تيپ رشد |
بهاره |
ميانگين ارتفاع بوته |
95 سانتيمتر |
تاريخ رسيدن |
زودرس |
ميانگين وزن هزار دانه |
39 گرم |
رنگ دانه |
زرد |
مقاومت به خوابيدگي |
نيمهحساس |
مقاومت به ريزش |
نيمهحساس |
واكنش به تنشهاي محيطي |
نيمه متحمل به گرما و خشكي |
واكنش به بیماریها |
حساس به زنگ زرد و نيمه مقاوم به زنگ قهوه اي |
اقليم مورد كشت |
دارای طیف سازگاری وسیع اقلیمی، به ویژه اقلیم گرم و خشک و قابل کشت در مناطق معتدل |
عملکرد دانه ی چمران در زراعت آبی
گندم چمران جزو ارقام پر عملكرد گندم نان بوده و در شرايطي كه مديريت مزرعه به طور كامل مطلوب باشد؛ بهگونه اي كه عمليات تهيه ی بستر بذر به دقت انجام شود و نيازهاي زراعي گياه شامل رعايت تاريخ كاشت، تامين نياز آبي، نياز كودي، كنترل علف هاي هرز و آفتها و بيماري هاي گياهي به موقع و متناسب با نياز گياه تامين شود، در خاكهاي حاصل خيز داراي توانایی توليد حدود ده تن در هكتار است. عملكرد گندم چمران در شرايط رایج کشاورزان منطقه ی گرم و خشك با مديريت متوسط، حدود 5 تا 6 تن در هكتار و در منطقه ی معتدل حدود 6 تا 7 تن در هكتار است. در شرايط وجود تنش خشكي و رعايت نکردن توصيه هاي فني، بسته به نوع مديريت مزرعه؛ گياه دچار كاهش عملكرد كم تا بسيار زياد خواهد شد.
تاريخ كاشت
گندم چمران جزو رقمهای زودرس و نسبت به ارقام ديررس در طيف وسيعتري از تاريخها قابل كاشت است. دامنه ی تاريخ كاشت بهينه ی چمران (محدودهاي از تاريخهای كاشت است كه در شرايط يكسان نسبت به بقيهی تاريخهای كاشت بيشترين عملكرد را دارد) در مناطق معتدل نيمه ی اول آبانماه، مناطق نيمه گرم اول آذرماه و مناطق گرم تا 10 آذرماه است. به ازاي هر روز دیرکرد در دامنه ی تاريخ كاشت مطلوب؛ عملكرد دانه بين نيم تا يك و نيم درصد در روز كاهش مييابد. دامنهی تاريخ كاشت مجاز گندم چمران (محدودهاي از تاريخه اي كاشت است كه براي توليد اقتصادي قابل توصيه است)؛ در مناطق معتدل از نيمه ی اول آبانماه تا آخر آبانماه، در مناطق نيمه گرم از اول آذرماه تا نيمهی دوم آذرماه و در مناطق گرم از 10 آذرماه تا آخر آذرماه است.
آبياري
با توجه به میانگین آمار بلندمدت بارندگی، برای پرهیز از کاهش عملکرد دانه که ناشی از تنش خشکی و کم آبی است بهره برداران باید سطح زیر کشت گندم خود را متناسب با منابع آبی قابل دسترس درنظر بگیرند. به طور معمول یکی از مرحله های حساس گندم نسبت به خشکی، دوره ی دانه بندی است که با گرم شدن هوا و کاهش منابع آبی در روزهای نخستین تا روزهای میانی بهار –بسته به نوع اقلیم- با آن روبه رو می شود. اگر سطح زير كشت گندم در حدي انتخاب شود كه دور آبياري در دو آب آخر (شيري شدن و خميري شدن دانه) در خاك هاي عميق كه داراي ظرفيت نگهداري رطوبت زياد هستند، 12 روز يكبار، در خاكهاي متوسط 10 روز يكبار و در خاكهاي سبك 8 روز يكبار باشد، گياه از نظر نياز آبي با محدوديت روبه رو نخواهد شد. به دليل اينكه گندم چمران تا اندازه ای به خوابيدگي بوته حساس است با توجه به اطلاعات هواشناسي روزانه، در روزهاي بادخيز از آبياري مزرعه در زمان دانه بندي می بایست پرهیز كرد. گندم چمران به دليل زودرسي داراي ویژگی فرار از خشكي است، اما تاخير زياد در كاشت موجب باد زدگي گياه مي شود.