کشور ایران بر حسب شباهت شرایط اقلیمی و نوع محصولات زراعی و باغی که در مناطق مختلف آن کشت میگردد به مناطق اگرواکولوژیکی مختلف تقسیم میشود. مشخصات ده منطقه اگرواکولوژیکی کشور را میتوان بشرح زیر خلاصه نمود:
منطقه مرکزی:
جنوب شرقی این منطقه در شرایط خشک قرار دارد، در حالی که بخش غربی در شرایط خشک فصلی واقع شده است. استانهای مرکزی، قزوین، قم، سمنان، و تهران در این منطقه قرار دارند. استانهای مرکزی و تهران دو قطب عمده در تولید ذرت علوفهای میباشد و سطح قابل توجهی از ذرت علوفهای کشور در این دو استان تولید میگردد. ذرت استان قزوین بیشتر از جنبه دانهای آن مورد توجه است، در حالی که ذرت علوفهای نیز در این استان از جایگاه خاصی برخوردار است.
منطقه سواحل خزر:
که شامل استانهای گیلان، گلستان و مازتدران است که دارای شرایط مرطوب میباشد. در استان گیلان، ذرت چندان رونقی ندارد در حالی که در استانهای مازندران و گلستان ذرت به صورت کشت اول و به ویژه کشت دوم از اهمیت خاصی برخوردار است.
منطقه شمال غربی:
بخش شمال غربی کشور را پوشش میدهد. دورههای فصل خشک داشته و تابستانهای ملایم و زمستانهای سخت دارد و شامل استانهای اردبیل، آذربایجان شرقی، کردستان ، آذربایجان غربی و زنجان میباشد. در این مناطق، کشت ذرت به علت سردی هوا فقط به صورت کشت بهاره رایج است و نیازمند ارقام متوسط رس و زود رس با پتانسیل بالا میباشد. در این منطقه، مغان در استان اردبیل شرایط خاصی را دارا میباشد. این منطقه تأمین کننده بیش از 80% بذر ذرت هیبرید کشور میباشد که دلیل وجود کشت و صنعتهای با امکانات مناسب و تجربه کافی و کشاورزان صاحب تجربه تولید بذر ذرت هیبرید و همچنین مناسب بودن شرایط اقلیمی منطقه میباشد. از نظر زراعت ذرت نیز به ویژه در سالهای اخیر بر سطح کشت آن افزوده شده و کشت دوم نیز اخیراً در این منطقه رواج یافته است.
منطقه مرکزی زاگرس:
بارندگیهای خوب در زمستان، خشکی و بادهای گرم در اوایل اردیبهشت تا اوایل خردادماه از ویژگیهای این منطقه است و شامل استانهای همدان، ایلام، کرمانشاه و لرستان است. در این مناطق زراعت ذرت عمدتاً به صورت کشت اول یا بهاره رایج است. در استان کرمانشاه بخش اعظم کشت ذرت در منطقه معتدل قرار دارد که دارای شرایط آب و هوایی مناسب بوده و اراضی آن دارای پتانسیل بالائی میباشند. پیشبینی گردیده است که با مهار آبهای سطحی، سطح کشت در منطقه معتدل استان کرمانشاه قابل افزایش است. در این استان ذرت در اقلیم گرم نیز به صورت کشت دوم یا تابستانه رایج است و سطح کشت آن روز به روز در حال افزایش میباشد.
در استان لرستان بخش اعظم کشت ذرت در منطقه معتدل نیمه خشک قرار دارد که بخش اعظم آن در اواسط بهار تا اوایل تابستان کشت میگردد، هر چند کشت تابستانه نیز در این مناطق اخیراً شروع گردیده است. ذرت در اقلیم نیمه مرطوب استان لرستان نیز به صورت ذرت علوفهای کشت و کار میگردد و سطح آن رو به افزایش است. ذرت در همدان فقط به صورت بهاره کشت میشود.
منطقه خوزستان:
شامل استان خوزستان میباشد. تعرق بیش از حد، گرما و رطوبت شدید از ویژگیهای منطقه است. در این منطقه گاهی درجه حرارت گاهی به پائینتر از صفر درجه سانتیگراد میرسد. استان خوزستان از لحاظ کشت ذرت جایگاه و اهمیت ویژهای دارد. بیش از 90% کشت ذرت در شمال و شمال غرب این استان متمرکز است که دارای اراضی بسیار مستعد برای کشت ذرت میباشد. به طوری که سطح کشت ذرت در این بخش از استان در صورت تکمیل شبکه کرخه قابل توسعه است. منطقه شرق استان خوزستان نیز جایگاه خاصی را برای کشت ذرت دارا میباشد. با تأمین آب، امکان توسعه کشت ذرت در این بخش وجود دارد. دشتهای وسیعی در منطقه شرق استان وجود دارند که بجز آب محدودیت خاصی ندارد. به طور کلی پیشبینی میگردد که در صورت رفع موانع آب و آبیاری استان بویژه احداث شبکه کانالهای اصلی و فرعی حوزه سدهای مختلف میتوان سطح کشت ذرت را در این استان به طور قابل توجهی افزایش داد.
منطقه خشک مرکزی:
شامل استانهای اصفهان و یزد است و در شرق منطقه دشت کویر قرار دارد، ولی بخشهای مرغوب با بارندگی خوب نیز وجود دارد. در بخشهای خوب استانهای اصفهان و یزد (در مناطق با آب کافی)، ذرت جایگاه خوبی پیدا کرده است. در یزد به علت محدودیت آب، سطح توسعه ذرت محدود است. در استان اصفهان، کشت ذرت دانهای و علوفهای رایج میباشد، ولی ذرت علوفهای رواج بیشتری دارد، به طوری که80% سطح کشت ذرت را در اصفهان ذرت علوفهای تشکیل میدهد. در این استان حدود 25% ذرت در منطقه گرم و خشک و 75% در اقلیم معتدل با زمستانهای نسبتاً سرد کشت میگردد.
منطقه زاگرس جنوبی:
شامل استانهای چهار محال بختیاری، فارس و کهکیلویه و بویراحمد است. میانگین بارندگی حدود 270 میلی متر است. بهار بسیار گرم از ویژگیهای این منطقه است. استان چهار محال بختیاری به علت سرمای زودرس معمولاً جایگاه خاصی در زراعت ذرت ندارد و سطح کشت ناچیز موجود در آن نیز به صورت علوفهای میباشد. استان کهکیلویه و بویراحمد از این لحاظ مورد توجه بوده و سطح کشت آن نیز در حال حاضر قابل توجه میباشد و امکان توسعه کشت ذرت در این استان وجود دارد. استان فارس از بزرگترین استانهای تولید کننده ذرت دانهای در سطح کشور میباشد. حدود 45-40 درصد کشت ذرت دانهای در مناطق معتدل و حدود 45-40 درصد در منطقه گرم و 15-10 درصد در مناطق سرد استان قرار دارد. علاوه بر ذرت دانهای، ذرت علوفهای نیز در این استان به ویژه در مناطق معتدله رایج میباشد.
منطقه سواحل جنوبی:
میانگین درجه حرارت به ندرت به کمتر از15°Cمیرسد و میزان تبخیر و تعریق در تابستان بالا است. این منطقه شرایط فصل خشک را دارد و شامل استانهای بوشهر و هرمزگان است. بویژه استان هرمزگان از لحاظ زراعت ذرت در کشت دوم بسیار مورد توجه است. سطح کشت آن قابل توجه بوده و روند افزایش سطح کشت آن نیز پیشبینی گردیده است.
منطقه خشک جنوبی:
شامل جیرفت، کرمان و سیستان و بلوچستان که دارای زمستانهای سرد وتابستانهای گرم است. این منطقه شرایط شبیه منطقه 8 را دارد که در آن درجه حرارت به ندرت به کمتر از 15°C میرسد. منطقه بلوچستان به ویژه شهرستان خاش، ایرانشهر و سراوان از نظر کشت ذرت مورد توجه است که باید در جهت دستیابی به اهداف پیشبینی شده طرح افزایش تولید ذرت دانهای، فعالیتهای تحقیقاتی در این منطقه توسعه یابد. مناطق مختلف استان کرمان به ویژه ارزوئیه و صوغان و منطقه جیرفت و کهنوج از نظر کشت ذرت اهمیت و جایگاه خاصی دارد و سطح کشت قابل توجهی از ذرت در این مناطق قرار گرفته است. هر دو منطقه استان در شرایط نیمه گرمسیری واقع شدهاند و کشت ذرت در آنها عمدتاً به صورت کشت دوم یا تابستانه انجام میگیرد. با این حال پتانسیل بلقوه جهت کشت اول در اواسط زمستان در منطقه جیرفت و کهنوج وجود دارد.
منطقه خراسان:
که استان خراسان بزرگ سابق را شامل میشود و میانگین بارندگی سالیانه آن 270-240 میلی متر است. از خصوصیات این منطقه، زمستانهای سرد و طولانی و بارندگیهای دیر هنگام است. استان خراسان بویژه خراسان رضوی در رتبه اول و سپس خراسان شمالی و جنوبی در رتبه دوم و سوم از لحاظ کشت ذرت مورد توجه میباشد. تا کنون بیش از90% سطح کشت ذرت استان را ذرت علوفهای تشکیل میداده است که ناشی از گسترش واحدهای دامداری در این استان بوده است.