سياهك ناقص (هندي) گندم

سياهك ناقص (هندي) گندم (Karnal bunt or Partial bunt)

عامل بيماري قارچي از قارچ هاي بازيديوميست به نام Tilletia indica (مترادف Neovossia indica) است.

علامتهاي بيماري:

علامت هاي ظاهري اين بيماري شبيه سياهك هاي پنهان است ولي تفاوت آن با سياهك پنهان معمولي در آن است كه تمام سنبله هاي يك بوته ي گندم و نيز تمام بذره اي يك سنبله به سياهك آلوده نمي شوند بلكه تعدادي از بذره اي يك سنبله به طور نامنظم و با درجه هاي مختلف آلودگي به سياهك مبتلا مي شوند. سنبله هاي آلوده در مزرعه از سنبله هاي سالم قابل تشخيص نيستند و تنها موقعي كه بذرها از سنبلچه ها خارج شده باشند آلودگي آنها قابل ديدن است. ميزان آلودگي در بذر به طور معمول از يك نقطه ي كوچك ( براي نمونه نوك بذر) تا حدو يك سوم طول و عرض بذر است و گاهي در شرايط خيلي مساعد ممكن است تمام قسمت يك بذر به سياهك آلوده شود كه اين حالت كمتر اتفاق مي افتد.

گفتني است كه در آلودگي هاي متوسط به طور معمول جنين بذر سالم باقي مي ماند و فقط در آلودگي هاي شديد جنين بذر صدمه مي بيند. از خصوصيات ديگر اين بيماري ممكن است كه بذور آلوده همانند سياهك پنهان معمولي بوي بد ماهي مانده دهند.

براي تعيين درجه ي آلودگي و واكنش ارقام و لاين هاي گندم نسبت به بيماري سياهك ناقص بايستي بعد از رسيدن فيزيولوژيكي گندم، چندين سنبله (كمينه 10 سنبله) از هر پلات آزمايشي كه درگذشته آلودگي مصنوعي به صورت يكسان در آنها صورت گرفته باشد برداشت و هر يك از سنبله ها به صورت جداگانه و به آرامي خرد و سپس دانه هاي سالم و آلوده ي آنها را جداگانه شمارش شود. در دانه هاي آلوده نيز بايد درجه ي آلودگي آنها مطابق شكل 12 تعيين شود. با توجه به تعداد دانه هاي آلوده از مجموع دانه هاي شمارش شده و در نظر گرفتن درجه ي آلودگي آنها واستفاده از فرمول زير ضريب آلودگي تعيين شود(Aujla et al., 1989).

CI= (N1×D1+N2×D2+N3×D3+N4×D4)100/ T

CI = ضريب آلودگي

N1 تا N4 = تعداد دانه ي آلوده

D1 تا D4 = درجه هاي آلودگي دانه هاي آلوده

T = مجموع دانه هاي آلوده و سالم شمارش شده

درجه هاي آلودگي بر اساس مقياس 1 تا4 (Aujla et al., 1989) تعيين مي شود. در آلودگي درجهي 1 مقدار 25% از هر دانه آلوده است. به همين ترتيب در آلودگي هاي درجه هاي 2 تا 4 مقادير 50%، 75% و 100% از هر دانه به سياهك مبتلا است . براي نمونه اگر در مخلوط 600 بذر سالم و آلوده 100 عدد بذر با درجه آلودگي 1، 80 عدد بذر با درجه ي آلودگي 2، 60 عدد بذر با درجه ي آلودگي 3 و 65 عدد بذر با درجه ي آلودگي 4 باشد ضريب آلودگي طبق فرمول برابر با عدد 41 /19 خواهد بود.

CI= (100 ×0.25+80×0.50+60×0.75+65×0.100)100/600

CI=19.41

با استفاده از ضريب آلودگي ميتوان مطابق جدول 1 واكنش ارقام گندم به بيماري سياهك ناقص را مشخص كرد.

واكنش گياه	ضريب آلودگي
VR (بسيار مقاوم)	0
R (مقاوم)	5-1/0
MS (به طور نسبي حساس)	10-1/5
S (حساس)	20-1/10
VS (بسيار حساس)	بيش از 1/20