عامل بيماري زنگ زرد يا زنگ نواري گندم قارچي از بازيديوميست به نام Puccinia striiformis f. sp. tritici است.
علامت هاي بيماري زنگ زرد به دليل اينكه براي رشد و توسعه نسبت به دو زنگ قهوه اي و سياه به دماي پايين تري نياز دارد، در فصل بهار زودتر از دو زنگ ديگر در مزارع پديدار مي شود.
نشانه هاي بيماري برروي برگ ها ( بويژه برگ پرچم ) به صورت جوش هاي ريز زرد رنگ تا نارنجي است كه به حالت خطوط نقطه چين در هردو سطح برگ و به موازات رگبرگ ها نمايان مي شود (جوش هاي بهاره). گسترش اين خطوط نقطه چين روي برگ ها حالت نواري شكل به موقعيت جوش ها مي دهد و به اين لحاظ به زنگ زرد، زنگ نواري نيز گفته مي شود.
هر كدام از جوش ها دربرگيرنده ي تعداد زياد و بي شماري اسپورهاي گرد تك سلولي و ريز و فعال به نام يورديوسپور(Urediospore) است. در پايان دوره ي رشد گندم و با گرم شدن هوا كه شرايط محيطي براي رشد و توسعه ي بيماري، نامناسب مي شود، در محل جوش هاي بهاره، جوش هاي پاييزه (تليوم) به رنگ سياه تشكيل مي شود كه حاوي اسپورهاي دوسلولي با ديواره ي ضخيم به نام تليوسپور (Teliospore) هستند كه تا چندي قبل تصور مي رفت هيچ نقشي در ايجاد بيماري و بقاي قارچ در طبيعت ندارند.
در سال 2009 در آمريكا مراحل اسپرموگونيوم و اسيديوم زنگ زرد روي چند گونه ي زرشك(Berberis vulgaris) شناسايي شد و ارتباط آن با مراحل رشد قارچ روي گندم به اثبات رسيد. گفتني است كه زنگ زرد گندم به دليل فعال بودن چرخه ي توليد يورديوسپور در طبيعت مي تواند بدون اتكا به تكميل مراحل سيكل جنسي، قدرت بيماري زايي و ايجاد آلودگي در ميزبان را دارد. در شرايط مساعد حرارتي و رطوبتي(هواي خنك و مرطوب)، نشانه هاي بيماري افزون بر برگ ها روي اندام هاي مختلف گندم (اغلب ارقام حساس) مانند غلاف، ساقه، خوشه، گلوم، گلومل و ريشك ها نيز ديده مي شود. در سال هاي اپيدمي و در مناطقي كه شدت بيماري روي ارقام حساس بالا باشد، عملكرد محصول به طور قابل توجه پايين آمده و بذر ها به درجه هاي مختلف كوچك، لاغر و چروكيده درمي آيند. بذرها ي يادشده از نظر مصارف غذايي و بذري داراي كيفيت پايين و شايد نامطلوب باشند.
يادداشت برداري از واكنش لاين ها و ارقام گندم به زنگ زرد در مرحله ي گياه كامل در مزرعه به صورت درصد پوشش آلودگي (شدت آلودگي) روي برگ پرچم و تيپ آلودگي آن به ترتيب با استفاده از روش اصلاحي مقياس كوب(The Modified Cobb,s Scale) پيشنهاد شده توسط پترسون و همكاران(Peterson et al., 1948) و روش رولفز و همكاران (Roelfs et al., 1992)در زمانيكه تيپ و شدت آلودگي روي رقم شاهد حساس،80S به بالا باشد؛ انجام مي شود. به طور معمول دو تا سه نوبت يادداشت برداري به فاصله ي 7 تا 10 روز لازم است.
