بستر نامناسب بذر
اگر بذرها هم زمان و در یک سطح جوانه زنند در عملکرد موثر خواهد بود. بوته‌های ضعیف موجب کاهش محصول خواهند شد. به ویژه در مناطق گرم. بوته‌های ضعیف در اثر عواملی از جمله بستر نامناسب بذر (تهیه نامناسب زمین) و بستر بسیار خشک بوجود می‌آیند:
تهیه زمین
ساختمان خاک به طریقی باشد که بذر به خوبی، به سرعت و متحدالشکل جوانه بزند و گیاه جوان امکان استفاده از مواد غذایی لازم، آب و هوا را داشته باشد. اهداف فوق، هم خاکورزی مرسوم و هم کم خاکورزی(Minimum tillage) را شامل می‌شود. کم خاکورزی تخریب خاک را محدود می‌نماید. زیرا در کم خاکورزی از ماشین آلات سبک و زمانی که خاک مرطوب است استفاده می‌گردد و در موارد زراعت گندم پس از محصولی مانند برنج، از مزایای آن این است که فاصله‌ی بین زراعت قبلی و بعدی را کم می‌نماید.
مشکلات تهیه زمین
- پیش از کاشت به قطر کلوخه‌های حاصل از تهیه زمین دقت کنید. اگر کلوخه‌ها سفت و قطرشان بیش از 5 سانتیمتر است، موجب عدم یکنواختی در عمق بذر یا مانع از جوانه زدن می گردند.
- پیش از کاشت علائم ایستابی را بررسی کنید. آیا لکه‌های مرطوب در مناطق گود زمین وجود دارند؟ آیا دراین قسمت‌ها جلبک هایی دیده می‌شوند؟ اگر خاک خشک است آیا ترک‌هایی در سطح خاک مشاهده می‌شود؟ ایستابی می‌تواند موجب مرگ جوانه و پنجه گردد.
- پیش از کاشت بررسی کنید که آیا بقایای حاصل از زراعت قبلی به اندازه کافی کوچک هستند که به بذرکار امکان کشت در عمق یکنواخت را بدهند؟
- آیا حجم بقایا در سطح خاک مانع کشت در عمق یکنواخت نمی‌گردد؟
- یک یا دو هفته بعد از کاشت قشر سخت و برآمده‌ی خاک را بررسی کنید. با دست این قسمت‌ها را بردارید و یا جایی که جوانه زدن نامرتب است را با دست حفر کنید. اگر جوانه موجود خم شده یا پیچ خورده و دارای برگهای زرد وطویل است، این جوانه از بین رفته، زیرا نتوانسته به قشر سخت خاک نفوذ کند.
- آیا بذرهای خشک و جوانه نزده وجود دارد؟ در این صورت خاک در موقع کاشت خیلی خشک بوده است.
- آیا مزرعه مملو از علف هرز است؟ اگر علفهای هرز بزرگتر از جوانه‌های گندم هستند، علف‌ها با عملیات زراعی قبل از کاشت از بین نرفته‌اند یا عملیات زراعی خیلی پیش از کاشت صورت پذیرفته است.
دلایل بستر نامناسب بذر
- عملیات زراعی در زمانی انجام گردیده که رطوبت خاک زیاد بوده و کلوخ ایجاد نموده.
- عملیات زراعی متعددی صورت پذیرفته، به طوری که باعث تخریب ساختمان خاک شده است. اگر این امر توأم با باران زیاد و آبیاری گردیده باشد لایه سخت یا سله شکل گرفته است.
- ساختمان خاک ضعیف بوده یا دارای شوری است.
- بقایا به اندازه کافی خرد نشده است.
- فاصله بین عملیات زراعی و کاشت طولانی بوده و بستر بذر خیلی خشک گردیده است.
چگونه بستر بذر را مناسب نماییم؟
- قطر کلوخ ها را با عملیات تکمیلی کم کنید. البته مواظب باشید که استفاده زیاد از ماشین‌آلات، ساختمان خاک را به هم زده و فشردگی ایجاد می‌نماید. در این خصوص به تهیه زمین در رطوبت مناسب برای آینده توجه کافی داشته باشید.
- فشردگی خاک را با ممانعت از استفاده متوالی از ماشین‌آلات، کم کنید. همچنین از انباشته شدن بقایا در سطح خاک جلوگیری نمایید. در صورتی که امکان استفاده از آبیاری بارانی وجود داشته باشد از ایجاد سله در چنین خاکهای فشرده‌ای جلوگیری به عمل میآید.
- اگر کم خاکورزی با کشت‌های پرمحصول برنج، ذرت یا سویا دنبال گردد، باید بقایای زیادی از بین بروند تا بذر امکان قرار گرفتن در عمق یکنواخت و مناسب را داشته باشد و یا از ابزارهایی استفاده گردد که بتواند در بقایای زیاد عمل کشت را انجام دهد.
- خاکورزی را زمانی انجام دهید که فاصله زمانی زیادی با کاشت نداشته باشد. این امر در عدم غلبه علف هرز بر گندم مؤثر است.
- کم‌خاک‌ورزی یا بی خاکورزی در کشت به موقع مؤثر است. این امر در عدم تخریب ساختمان، عدم ایجاد کلوخه، صرفه جویی در آب و عدم اتلاف آن در آب و هوای خشک مؤثر است.
