اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی شیراز در اولین جلسه کارگروه آب و خشکسالی کمیسیون کشاورزی در سال 1396 صبح روز پنجشنبه 17 فروردین ماه، میزبان آقای مهندس کشاورز، معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور زراعت، آقای مهندس شریعتمدار، رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران و رؤسا، معاونین و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی، سازمان آب منطقه‌ای، مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و جمعی از اساتید دانشگاه شیراز و کشاورزان پیشرو استان فارس بود.
در ابتدای جلسه فوق که با دستور کار «بررسی طرح ارزیابی تحویل آب در کانال‌های شبکه آبیاری درودزن» برگزار شد، محمد صادق حمیدیان، نائب رئیس اتاق بازرگانی شیراز و رئیس کمیسیون کشاورزی، ضمن خوشامد به حضار و تبریک آغاز سال جدید به معرفی طرح های آماده شده در اتاق بازرگانی شیراز در زمینه مدیریت منابع آب پرداخت و به دنبال آن 3 پروپوزال در همین زمینه ارائه گردید که توسط حاضرین در جلسه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در ادامه بهمنی، کارشناس سازمان هواشناسی، به تشریح وضعیت بارشی استان فارس تا تاریخ 15/1/96 پرداخت. به گفته وی متوسط بارش‌ها در سال زراعی 96-95، 377 میلیمتر بوده است که نسبت به سال زراعی گذشته 70 درصد و نسبت به دوره دراز مدت 53 درصد افزایش بارندگی وجود داشته است. به طوری که به رغم کاهش بارندگی 6 درصدی در کشور، استان فارس با وضعیت ترسالی روبرو بوده است با این وجود در مناطق شمال و شمال غربی استان کماکان با کاهش بارندگی مواجه هستیم. وی با اشاره به اینکه اکثر بارش‌های صورت گرفته پس از 25 بهمن ماه بوده است، پراکنش زمانی بارندگی‌ها را نا مناسب خواند. بهمنی در بخش دیگری از گزارش خود به بررسی وضعیت خشکسالی استان در دوره 7 ساله و کاهش دمای استان و سرمازدگی در روزهای اخیر پرداخت.
در بخش دیگری از جلسه مهندس کشاورز، معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور زراعت، به معرفی طرح ارزیابی تحویل آب در کانال‌های شبکه آبیاری درودزن و روند پذیرش، داوری و صدور بیانیه به منظور استخراج راهکارهایی برای اصلاح و بهبود مدیریت آب در بعد کشوری پرداخت. به گفته وی طرح فوق یافته های ارزشمندی را برای تصمیم‌گیران فراهم آورده است به طوری که علاوه بر دارا بودن یافته های سخت افزاری، به مدیریت مصرف، تحویل و تنظیم آب نیز پرداخته و سعی شده است که از ابعاد متنوع و متعددی به این موضوع نگاه کند. کشاورز در بخش دیگری از سخنان خود پیشقدم شدن اتاق بازرگانی شیراز را برای پیشنهاد 2 موضوع مهم مدیریت آب در شبکه آبیاری ثقلی و بررسی دقت کنتورهای نصب شده توسط وزارت نیرو را نشان از حساسیت اتاق شیراز در سرنوشت آب استان و مداخله مثبت و خوب این اتاق در این زمینه دانست.
در ادامه شاهرخ‌نیا، مجری طرح ارزیابی تحویل آب در کانال‌های شبکه آبیاری درودزن، به تشریح اهداف و مراحل مختلف اجرای طرح و نتایج حاصله پرداخت. شاخص های مورد استفاده برای ارزیابی عبارت بودند از شاخص عملکرد تحویل آب در کانال اصلی، شاخص کفایت تحویل آب، شاخص راندمان تحویل آب، شاخص عدالت توزیع آب در کانال ها و شاخص اعتمادپذیری تحویل آب. در ادامه حاضرین در جلسه به طرح سؤالات و دیدگاه های خود در ارتباط با طرح فوق پرداختند.
دهقانی، مدیر عامل سازمان آب منطقه ای، با بیان اینکه در شبکه درودزن از ابتدا بنا بر همزمانی توزیع آب بوده است، معضل اصلی سد درودزن را انجام کشت در این بخش حتی در شرایط عدم وجود آب دانست. وی در جای دیگر اعتبارات موجود برای تجهیز وسایل اندازه گیری را بسیار محدود دانست و خاطر نشان کرد که برای مدیریت صحیح آب ناچار به استفاده از وسایل اندازه گیری مجهز هستیم.
قاسمی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی، با اشاره به عدم وجود برنامه تخصیص جامع، مدیریت منابع آب را بسیار ضعیف خواند. وی با توجه دینامیک بودن شرایط طبیعت، انعطاف در عمل را ضروری دانست. قاسمی در جای دیگر رفتار علمی را در مدیریت آب امری لازم خواند و به این موضوع اشاره کرد که در حال حاضر پایش دقیق مزارع و تعیین زمان دقیق آبیاری در حال انجام است.
در بخش دیگری از جلسه صالح جهرمی، معاون حفاظت و بهره برداری سازمان آب منطقه ای، گزارشی از وضعیت بهره برداری سدهای در دست بهره برداری و در حال آبگیری استان تا تاریخ 17/1/96 را ارائه نمود. بر اساس گزارش فوق حجم کل مخازن 2852 میلیون متر مکعب است که حجم کل آب موجود 876/1428 میلیون متر مکعب می‌باشد. در حال حاضر آب موجود در سد درودزن 37 درصد، ملاصدرا 16 درصد، ایزدخواست 4 درصد، سلمان فارسی 86 درصد، سیوند صفر درصد، تنگاب فیروزآباد 55 درصد و رودبال 95 درصد از حجم سدهای فوق می باشد.
رئیسی، عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز، در بخشی دیگر به این نکته اشاره کرد که طرح های ارائه شده در زمینه مدیریت آب بایستی در چارچوب بیلان تلفیق آبهای سطحی و زیر زمینی باشد و جلوگیری از تبخیر بایستی در تمام راهکارها لحاظ شود.
در جای دیگر کشاورزان مناطق مختلف استان به بیان مشکلات موجود و ارائه پیشنهادات و راهکارهایی در زمینه مدیریت منابع آب در هر بخش پرداختند.
مهندس شریعتمدار، رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، در ادامه جلسه به معرفی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران پرداخت و نقش اصلی را تمرکز بر مسائل آب و همکاری با نهادهای مسئول در زمینه آب دانست. وی عنوان کرد: تا کنون این مرکز توانسته است اطمینان دستگاه های اجرایی مختلف را جلب نموده و نشان دهد که هرچه همکاری ذی نفعان و ذی مدخلان بیشتر باشد، رسالت این مرکز بهتر صورت خواهد گرفت. وی به این مطلب اذعان داشت که در این جلسه این تفکر تقویت شد که بایستی شرایط موجود را پذیرفت و بر اساس آن برنامه‌ریزی کرد. وی با اشاره به وقوع خشکسالی در کالیفرنیا گفت: این ایالت با به کار بردن دستورالعمل 31 ماده ای نه تنها توانست بر خشکسالی غلبه نماید بلکه از آن برای پیشی گرفتن از سایر ایالت ها استفاده نمود. به طوری که در دوران خشکسالی رشد اقتصادی کالیفرنیا 27 درصد بیشتر از متوسط آمریکا شد و در این سال ها نه تنها توانستند بر خشکسالی غلبه کنند بلکه سالانه 432 شغل جدید نیز ایجاد کردند. در ایران نیز این دستورالعمل‌ها وجود دارد که بایستی اجرایی شوند. وی در جای دیگر به این موضوع اشاره کرد که خشکسالی برطرف می شود اما بایستی در طول سال های مختلف به گونه ای عمل کرد که خسارات خشکسالی را به حداقل رساند. شریعتمدار در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله بهره وری پرداخت و افزود: با بهره وری صحیح از آب موجود، مشکل اشتغال حل خواهد شد. علیرغم اینکه میزان آب موجود در کشور مصر حدوداً نصف ایران است اما crop production در این کشور با ایران برابری می کند. بهره وری صحیح در مصر باعث شده است که عملکردی بیش از 7 تن برای گندم بدست آید. وی با توضیح روند بررسی و پذیرش طرح های پیشنهادی در مرکز عنوان کرد: در حال حاضر دولت و ملت این آمادگی را دارند که به راه حل هایی اصولی و منطقی در زمینه بحران آب گوش دهند و راه اصل اصولی، افزایش بهره‌وری آب در کشاورزی است و راه اندازی آبیاری هوشمند از مهمترین الزامات رسیدن به این مهم است. استان فارس می تواند به عنوان پیشرو در مسائل بهره وری آب ایفای نقش نماید.
در پایان مهندس کشاورز، معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور زراعت، به جمع بندی جلسه پرداخت و اذعان داشت: اولین دستاورد اطمینان بخش یکسان شدن باور همگانی نسبت به ظرفیت آبی است. وی مهمترین مشکلات موجود در کشور را آب و اشتغال خواند و افزود: ظرفیت آبی کشور محدود و توسعه افقی کشاورزی غیر ممکن می‌باشد. در راه توسعه و ارتقاء بهره وری علاوه بر شاخض های کار شده، شاخص هایی وجود دارد که نیاز به به مطالعه، هوشمندی و درک مشترک دارد. بایستی رویکرد جدید آب، کشاورزی، تولید و اقتصاد کشور ترسیم گردد و جریان نهضت جدیدی در زمینه های فوق ایجاد شود. کشاورز در ادامه سخنان خود بیان داشت: ما در حساب های ملی برای محیط زیست هیچ سهمی از آب باقی نگذاشته ایم و این بسیار خطرناک است. وجود ریزگردها و وضعیت کنونی دریاچه ارومیه مدل های بسیار قابل تأملی از این سهل انگاری است. وی افزود: در کشور بایستی بر اساس میزان آب، الگوی کشت طراحی شود و بررسی توجیه اقتصادی نیز صورت پذیرد. به عنوان مثال کشت برنج در هیچ کجای کشور به غیر از گیلان و مازندران با هیچ فرمولی امکان پذیر نیست. همچنین توان اکولوژیکی کشور قادر به کشت یونجه و نیشکر نیز نمی باشد. لیکن برای تأمین غذای جمعیت کشور و تغذیه دام و طیور و … بایستی برنامه های تولید و مدیریتی کارایی را تنظیم نمود. معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور زراعت، در ارتباط با تحویل آب در کانال‌های شبکه آبیاری درودزن پیشنهاد کرد که در قدم اول اتاق بازرگانی و سازمان جهاد کشاورزی با تهیه مدلی که حق طبیعت هم در نظر گرفته شده باشد میزان آبی که می تواند به یکی از شاخه های درودزن اختصاص یابد را بررسی و سپس ظرفیت تحویل و تأمین زمانی و مکانی آب برآورد گردد. در مرحله بعد با همکاری کشاورزان مناسب ترین سناریوی استفاده از این آب تهیه شود. راهکارهای برای رفع نارسایی ها و تحویل حجمی و دقیق در شاخه مورد نظر اعلام گردد و به عنوان پایلوت در نظر گرفته شود. کشاورز در ادامه افزود: می توان تفاهم کرد که هیأتی در استان تشکیل شود و ما از طریق اتاق بازرگانی مصمم هستیم که راه حل های بحران آب را در کشاورزی، صنعت، محیط زیست و … ارائه نمائیم. با همت و اراده‌ای که در اتاق بازرگانی وجود دارد می توان این راه حل ها را عملیاتی نمود.
